Kuşlarda görülen sağlık sorunlarının en temel sebebi; yetersiz ve yanlış beslenmeleridir. Bazı kuş sahipleri, kuşlarına tohum yem ve evsel gıda gibi kısıtlı beslenme imkânı sunmaktadır. Oysa bu tip beslenme, kuşlar için uygun değildir. Kuşlar doğada çeşitli gıdalarla beslenirler. Elbette bu tip bir beslenmeyi evcil kuşlarımıza tamamıyla uygulamamız mümkün değil. Temel ihtiyaçlarını içeren besinlerle beslenmesi; yaşam kalitesini arttıracak, hastalıklara karşı daha dirençli olacaktır.
Tohum ve Yemler
Evcil kuşların neredeyse tamamı tohum yemle beslenmektedir. Tohum yemle beslemek tek başına yeterli değildir, çünkü içerdiği besin maddeleri bakımından dengeli değildir. Karbonhidrat, yağ, protein, vitamin ve mineraller yönünden yetersizdir. Paketinin üzerinde ‘’Vitaminlerle zenginleştirilmiş’’ ibaresi bulunan yemler bile, temel besin değerleri açısından yetersiz kalmaktadır. Bu nedenle, kuşlar hayatını bir müddet tohumla beslenerek geçirebilir ancak ilerleyen zamanlarda sağlık problemlerinin görülmesi muhtemeldir.
Kuşların koku ve tat duyuları zayıftır. Bu nedenle yiyeceklerin görüntüsü, şekli onlar için önemlidir. Tohum yeme alışan kuşlar, farklı yiyeceklere şüpheyle yaklaşırlar. Bu alışkanlıklarını daha sağlıklı hale getirmek için kademeli olarak ilerlenir ve uzun süren çabalar gerekebilir.
Meyve ve Sebzeler
Meyve ve sebzeler, bir kuşun dengeli beslenmesi için gerekli en temel gıdalardandır. Önerdiğimiz bazı meyve ve sebzeler; Havuç, brokoli, maydanoz, marul, mısır, kabak, domates, balkabağı, fasulye, bezelye, kivi, çilek, üzüm, elma, kavun, karpuz, kayısı, muz şeklinde sıralanabilir. Avokado, pişmemiş fasulye ve patates, çikolata, soğan, sarımsak; kuşlar için zehirli olduklarından dolayı ASLA verilmemesi gerekir. Aynı zamanda meyve ve sebze çekirdekleri de kuşlar için toksiktir, bu nedenle çekirdekli meyve/sebzeler, çekirdekleri ayıklandıktan sonra verilmelidir.
Ispanakta diğer sebzelerden daha fazla oranda oksalik asit bulunur. Bu madde, kalsiyum emilimini engeller ve kuşlarda yumurtlama sorunlarına yol açabilir. Bu nedenle kuşunuza nadiren ve az miktarda ıspanak vermelisiniz.
Meyve ve sebze yemeye başlayan kuşlar, vücutlarına fazla miktarda su almış olurlar. Bu nedenle idrar miktarının artması görülebilir ve ishal olduğunu düşünebilirsiniz. Bazen de dışkı renginin değişmesine sebep olabilirler. Böyle bir durumda, verilen meyve/sebze miktarı azaltılmalıdır.
Bilgi : Sebzeleri iri parçalar halinde vermek, kuş için daha iyi bir beslenme zenginliği sağlar.Sebzeler, tüm diyetin ortalama %10’unu oluşturmalıdır. Meyveler ise, ortalama %5 civarında olmalıdır.
Pelet Yemler
Kuşların diyette ihtiyaç duydukları besin maddelerinin dengeli bir şekilde hazırlanmasıyla oluşturulan yem grubuna PELET YEM denir. İspinoz, kanarya, küçük papağanlar ve muhabbet kuşlarına; maksimum %60 oranında tohum ve pelet yem verilmelidir. Kalan kısım, meyve sebzelerden oluşmalıdır. Kakadu gibi büyük papağan türlerinde, diyetlerinin ortalama %60’ını pelet yem oluşturmalıdır. Sebzeler, baklagiller ve az miktarda ot ve tohumlarla oluşturulmuş bir diyet, beslenme ihtiyaçlarını en iyi şekilde karışlayacaktır. Bu yem grubunun çok pahalı olduğunu veya kuşunuzun severek tüketmediğini düşünebilirsiniz ancak kuşunuz için ideal besin kaynağı olduğunu hatırlatmak isteriz.
Kuşlar, neofobiktirler; yani yeni şeylerden korkarlar. Bu nedenle direkt pelet yeme geçiş yapmanız durumunda kuşunuz peleti reddedebilir. Yemleri bir anda önünden kaldırılması yöntemi, kuşlar için pek uygun değildir. Çünkü kuşlar, uzun süre açlık nedeniyle ölebilirler. Bunun yerine yapabilecekleriniz;
- Kuşlar taklit ederek öğrenirler. Diğer kuşları veya sahiplerini izleyerek kendileri de daha iştahlı olurlar. Hatta sahiplerine bağlı kuşlar, elle besleme ile yeni yemi daha kolay kabul edebilirler.
- Çukur kaplar yerine daha düz kaplar tercih edilebilir. Böylece daha çok ilgisini çekecektir.
- Tohum ve pelet yem karıştırılarak verilebilir. Zamanla daha fazla pelet yem tüketmeye başladığında, tohum yem miktarı azaltılabilir.
NOT : Ancak bu alıştırma sürecinde, kuşunuzun kilo durumunu takip etmelisiniz. %10 ve daha fazla kilo kaybı durumunda tohum yemle beslemeye geri dönülmelidir.
Kuşlar Hakkında Bilinmesi Gerekenler
- Ballı krakerler, gerekli besin maddelerini yeteri kadar içermez ve bakterilerin üremesine sebep olabilirler.
- Tüy dökümü dönemindeki kuşların protein ihtiyacı artar. Ancak diyetteki ani protein artışları böbreklere zarar vererek kanda üre miktarının artmasına ve gut oluşumuna zemin hazırlayabilir. Bu nedenle diyette protein arttırımı kademeli olarak yapılmalıdır.
- Yetişkin muhabbet kuşu ve sultan papağanlarının protein ihtiyacı %7-12; Afrika Gri papağanlarının (Jako) %10-15 oranındadır.
- Papağanların diyetindeki yağ oranı, türe göre değişmekle birlikte %5-12 oranında olmalıdır. Fazlasının verilmesi durumunda obezite, metabolik hastalıklar ve ateroskleroz (damar sertliği) oluşabilir.
- Yumurtlama sorunlarının görülmesinin birden fazla nedeni vardır ancak en önemli sebeplerinden biri beslenme düzenidir. Yüksek kalorili, karbonhidratlı veya yağlı diyetlerle beslenen kuşlar, yumurtlama sorunlarına daha yatkındır. Bu nedenle beslenme alışkanlığının değiştirilmesi çok önemlidir. Karbonhidrat ve yağ miktarı azaltılmış, lif miktarı arttırılmış bir rasyon hazırlanmalıdır.
- Muhabbet kuşları ekmeği çok severler, ancak onlar için uygun bir gıda değildir. Yüksek miktarda karbonhidrat içerir. En iyi ihtimal olarak, tam buğday ekmeği kullanılabilir.
Yenen herhangi bir yiyecek, sindirilene ve emilene kadar hayvan vücudunda sayılmaz. Çünkü henüz bu yiyecekteki besinlerden faydalanamamıştır. Besinlerden yararlanabilmesi için, sağlıklı bir sindirim sistemine sahip olmalı ve sindirebileceği gıdalarla beslenmelidir.