Gut; ürik asidin organlarda veya eklemlerde birikmesi sonucu oluşan bir hastalıktır. Aynı zamanda kuşlarda karşılaşılan en önemli ve yaygın hastalıklardan biridir. Ürik asit ise; diyetteki proteinlerin parçalanması sonucunda oluşan ve idrarla atılan bir metabolik üründür.
Viseral gut : Ürik asidin perikard (kalp zarı), karaciğer, dalak, böbrek ve sindirim sistemi organlarının yüzeyinde birikmesi sonucu oluşur. Biriken ürat kristalleri, dokulara hasar verir ve bu nedenle kuşlarda ani ölümler görülebilir.
Artküler gut : Eklem kapsüllerinde ve tendon kılıflarında ürat birikiminden kaynaklanır. Ürat kristalleri, eklemlerde yangı reaksiyonu oluşturur, bu nedenle eklemlerde şişlik ve ağrı görülür.
- Akut böbrek hastalığında; kanda ürik asit seviyesi hızlıca artacaktır ve visseral gut oluşumunu tetikler.
- Kronik böbrek hastalığında; kanda ürik asit seviyesi yavaş bir şekilde artacaktır ve artiküler gut oluşumunu tetikler.
Kuşlarda Gut Hastalığının Nedenleri
Oldukça karmaşık bir mekanizması vardır. Kısaca bahsedecek olursak; Protein ► Amonyak ► Ürik Asit şeklinde bir dönüşüm süreci geçirir. Bu nedenle, Gut hastalığını tohum ağırlıklı ve yüksek proteinli diyetle beslenen kuşlarda daha sık görürüz. Beslenme dışında ; böbrek hastalığı olan, dehidre olan veya üreter tıkanıklığı olan kuşlarda ürik asit atılımı aksayacağı için, vücutta ürik asit birikimi başlamasıyla Gut hastalığı için zemin hazırlanmış olur. Gut hastalığının kalıtsal olarak nesillere aktarıldığı da düşünülmektedir.
- Protein ve Kalsiyum ağırlıklı diyet
- Sodyum/Potasyum dengesizliği
- A, B, D Vitaminlerinin yetersizliği
- Magnezyum ve Fosfordan fakir diyetle beslenme
- Proteini parçalayan enzimlerin yetersizliği
- Böbrek hastalıkları
- Ağır metaller ve mikotoksinler kaynaklı zehirlenme
- Dehidrasyon (vücuttaki su miktarının az olması)
- Tuzlu gıdalar
- Enfeksiyonlar (Enfeksiyöz bronşit vb. hastalıklar)
- Bazı Antibiyotik grupları
Kuşlarda Gut Hastalığının Belirtileri
Artiküler gut oluşan kuşlarda topallık, hareketsizlik görülür. Ayak parmak eklemleri, bacakları ve bazen kanat eklemleri şişkin ve serttir. Bu şişkinlikler deri altından beyaz renkte görülebilir. Ağrı duyduğu için ayaklarını sürekli havada tutabilir, bazen de ayak eklemlerindeki şişkinlik nedeniyle tüneğe tutunamaz ve zeminde durur. Aşırı miktarda su ve gıda tüketimi (poliüri ve polidipsi) görülebilir.
Viseral gut oluşan kuşlarda başlangıçta belirti görülmeyebilir ve bu nedenle tespit edilemeyebilir. İlerlediği durumda iştahsızlık, halsizlik ve sürekli uyku hali, kilo kaybı, anormal dışkı, huy değişikliği gibi bulgular görülebilir. Ancak bu bulgular görüldükten sonra, çok kısa zaman içinde kuşunuzun ölümüyle sonuçlanabilir.
Kuşlarda Gut Hastalığı Teşhisi
Hasta sahiplerinden alınan anamnez (hastalık geçmişi), muayene, bakım şartları, önceki tedavileri gibi durumlar göz önünde bulundurulduğunda hekiminiz guttan şüphelenecektir. Hekiminiz gerekli görürse kan tahlili, röntgen gibi tanı gereçlerine başvurabilir.
Viseral gut oluşan kuşlarda tanı, nekropsi ile konulur.
Kuşlarda Gut Hastalığı Nasıl Tedavi Edilir ve Nasıl Önlenir?
Gut hastalığının sebebi belirlenmelidir ve buna yönelik tedavi protokolü oluşturulmalıdır. Ancak bu hastalığın tedavisi oldukça zordur ve bazı durumlarda sadece hayat kalitesini arttırmaya, daha az ağrı duymasına yönelik tedavi oluşturulur ve bu tedavi ömür boyu devam eder. Ani ölümler görülebileceğini unutmamalısınız.
- Diyet programı gözden geçirilmelidir. Protein ve kalsiyum miktarı azaltılmış; tuzsuz; fosfor, magnezyum, A, B ve D vitaminleri içeren diyet oluşturulmalıdır.
- Sıvı tedavisi, ağrı kesici gibi gerekli tedavileri hekiminiz reçete olarak hazırlayacaktır.
- Mikotoksinlerin oluşumunu ve üremesini engellemek için yem ve su kapları sık sık temizlenmelidir. Islak veya küflü yemler kullanılmamalıdır. Açık yemler bu yüzden risklidir.
- Daha kalın tünekler tercih edilebilir. Böylelikle kuşunuz, tutunma hareketi için eklemlerini daha az hareket ettirecektir.
- Kuşunuzun suya ve yeme ulaşımı kolay olmalıdır. İçme suyu kullanmalısınız ve sık sık tazelenmelidir.
- Veteriner hekiminiz gerekli gördüğü takdirde, anestezi altında eklemdeki ürik asit kristalleri temizlenebilir, ancak operasyondan sonra birikim tekrarlayabilir.